Ánh sáng chỗ làm việc

Ánh sáng là một dạng năng lượng bức xạ điện từ. ánh sáng tự nhiên là ánh sáng ban ngày do mặt trời và bầu trời sinh ra, thích hợp và có tác dụng tốt với sinh lý con người. Ánh sáng mặt trời là bức xạ của các bước sóng ánh sáng với các bước sóng có độ dài khác nhau. Ánh sáng nhìn thấy là những chùm bức xạ, gây cho mắt người cảm giác về ánh sáng, có bước sóng trong khoảng 380nm đến 760nm (nanômét).

Bên cạnh nguồn sáng tự nhiên, chúng ta có nguồn sáng nhân tạo từ các bóng điện (đèn nung sáng, đèn huỳnh quang). Trong kỹ thuật chiếu sáng, tuỳ từng mục đích người ta thiết kế chiếu sáng chung, chiếu sáng cục bộ và chiếu sáng hỗn hợp.

1.  Những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả chiếu sáng

– Độ rọi: Lượng ánh sáng cần thiết cho một công việc được xác định theo đơn vị là lux (đo bằng luxmeter). Độ rọi là đại lượng để đánh giá mức độ được chiếu sáng của một bề mặt, nghĩa là mật độ quang thông của luồng ánh sáng tại một điểm trên bề mặt được chiếu sáng. Ví dụ, độ rọi tối thiểu cần để đọc, viết và làm công việc thủ công vào khoảng 10 lux. Nhưng để công việc được thực hiện dễ dàng và hiệu quả thì nhu cầu phải gấp 30 lần nghĩa là từ 300- 500 lux.

– Khả năng phân giải của mắt: kích thước góc nhìn vật tối thiểu là một chức năng quan trọng của mắt để phân biệt những vật nhìn hay những chi tiết có kích thước nhỏ.. Khả năng phân giải được đánh giá bằng kích thước góc nhìn tối thiểu ang = 1′ (phút) trong điều kiện chiếu sáng tốt. Do đó đối với những công việc thường xuyên phải phân biệt những vật có kích thước nhỏ (a xấp xỉ ang) thì phải đảm bảo điều kiện chiếu sáng tốt, đầy đủ và không có hiện tượng chói loá, khi cần phải phân biệt những chi tiết quá nhỏ (a < a ng) cần có kính phóng đại.

– Chói loá: gây khó chịu cho mắt người và làm giảm khả năng nhìn của mắt. Chói loá xảy ra khi trong phạm vi của trường nhìn xuất hiện một vật hoặc nguồn sáng có độ chói quá lớn. Khi mắt bị chói loá thì không thể làm việc được bình thường, không nhìn rõ các vật, thần kinh căng thẳng, giảm khả năng làm việc và dễ xảy ra tai nạn lao động. Mặt khác chói loá còn gây lãng phí năng lượng chiếu sáng. Nguồn sáng gây chói loá càng gần trường nhìn, có kích thước càng lớn thì gây hiện tượng chói loá càng mạnh. Vì vậy cần hết sức tránh hiện tượng này khi bố trí các nguồn sáng cũng như hưóng nhìn của người lao động đến các vật có bề mặt phản xạ lớn.

– Tốc độ phân giải của mắt: Quá trình nhận thức khi nhìn vật của mắt được tiến hành sau một thời gian cần thiết để phân giải được một chi tiết. Tốc độ phân giải là nghịch số của thời gian cần thiết để nhận biết chi tiết của mắt, được đo bằng 1/sec (giây).

+ Tốc độ phân giải của mắt phụ thuộc chủ yếu vào độ rọi sáng trên vật tăng từ 0 đến 1000 – 2000 lux, sau đó tăng không đáng kể.

+ Tốc độ phân giải còn chịu ảnh hưởng của thời gian thích ứng của mắt. Mắt chuyển từ trường nhìn sáng đến trường nhìn tối phải mất 15- 20 phút. Ngược lại, từ trường nhìn tối sang trường nhìn sáng phải mất 8- 10 phút. Vì vậy phải đảm bảo độ sáng đủ lớn trong trường nhìn và ánh sáng phải được phân bố đều trên bề mặt làm việc.

2. Tiêu chuẩn giá trị độ rọi chiếu sáng làm việc  (TCVN 3743-83, Quyết định 3733/2002/QĐ- BYT), xem bảng