Các nguyên nhân cơ bản gây tai nạn lao động khi sử dụng thiết bị nâng

1. Nguyên nhân kỹ thuật

a. Máy sử dụng không hoàn chỉnh

– Thiếu các thiết bị an toàn hoặc có nhưng đã bị hư hỏng, hoạt động thiếu chính xác, mất tác dụng loại trừ yếu tố nguy hiểm khi một bộ phận nào đó làm việc quá giới hạn cho phép.

– Thiếu các thiết bị chỉ báo phòng ngừa hoặc sự hoạt động của chúng không chính xác, dẫn tới người vận hành không biết được mức độ làm việc theo đó mà điều khiển sao cho vừa đảm bảo công suất máy vừa đảm bảo an toàn.

– Thiếu các thiết bị, cơ cấu tín hiệu để báo hiệu cho những người xung quanh biết trong trường hợp cần thiết.

b. Máy đã bị hư hỏng

– Các bộ phận, chi tiết cấu tạo đã bị biến dạng lớn cong vênh, méo móp, rạn nứt hoặc đứt gãy do đó gây ra sự cố.

– Hộp số bị hỏng hóc làm cho vận tốc chuyển động không chính xác gây khó khăn khi điều khiển hoặc gây sự cố tai nạn.

– Hệ thống phanh bị dơ mòn, mômen phanh tạo ra nhỏ không đủ tác dụng hãm.

c. Máy mất ổn định

Những nguyên nhân gây ra mất ổn định thường là:

– Máy đặt lên nền móng không vững chắc, trên nền đất dốc vượt quá góc nghiêng cho phép.

– Nâng chuyển tải quá trọng tải làm tăng mômen gây lật.

– Vi phạm các vận tốc chuyển động khi di chuyển máy, khi nâng hạ tải, khi quay cần gây ra mômen quán tính, mômen ly tâm lớn, dễ làm lật máy, đặc biệt khi phanh hãm hay chuyển hướng chuyển động đột ngột.

– Tác dụng ngoại lực lớn: bị xô đẩy do các phương tiện vận chuyển hoặc máy khác va chạm phải; làm việc khi có gió lớn (trên cấp 6) đặc biệt đối với cần trục tháp.

d. Thiếu các thiết bị cơ cấu che chắn, rào ngăn vùng nguy hiểm

– Vùng nguy hiểm trên các thiết bị nâng chủ yếu là vùng ở gần các cơ cấu truyền động: vùng nằm giữa dây cáp, xích cuốn vào tang tời hay puli ròng rọc; giữa xích và bánh xe răng; giữa dây đai truyền (dây curoa) và trục quay; giữa hai bánh xe răng… Ở các cơ cấu này có thể kẹp, cuốn vào áo quần, các bộ phận cơ thể (tóc, tay, chân) gây tai nạn.

– Vùng nguy hiểm xung quanh thiết bị nâng. Khi máy hoạt động, các bộ phận quay (bệ quay, tay cần) có thể va đập vào người hoặc tải nâng chuyển rơi vào người phía dưới ở trong tầm hoạt động.

e. Sự cố, tai nạn điện

– Đối với các thiết bị nâng dùng điện, dòng điện có thể bị rò ra các bộ phận kết cấu kim loại gây tai nạn. Nguyên nhân do chất cách điện của thiết bị điện phục vụ cho thiết bị nâng đã bị hư hỏng, đồng thời thiết bị nâng không được thực hiện nối đất, nối không bảo vệ.

– Thiết bị nâng đè lên dây điện đặt dưới đất hoặc va chạm vào dây điện trên không, trong lúc hoạt động di chuyển ở phía dưới trong phạm vi nguy hiểm.

g. Thiếu ánh sáng

Chiếu sáng không đủ trong các nhà xưởng hoặc làm việc ban đêm, lúc sương mù do đó không nhìn rõ các bộ phận trên máy và khu vực xung quanh dẫn đến tai nạn.

2. Nguyên nhân tổ chức quản lý

a. Tổ chức

– Tuyển dụng, sử dụng công nhân không đáp ứng yêu cầu về sức khoẻ (tai điếc, mắt kém, thể lực yếu), về trình độ chuyên môn và phẩm chất, đạo đức dẫn đến những sai lầm khi vận hành do sức khoẻ, do vi phạm quy trình quy phạm kỹ thuật và an toàn, vi phạm nội quy kỷ luật lao động. Đặc biệt có những diễn biến về tâm lý như hoang mang sợ hãi, vui buồn đột suất… dẫn tới thiếu tập trung tư tưởng trong vận hành máy.

– Thiếu sót trong công tác kiểm tra giám sát để phát hiện và có biện pháp khắc phục các hiện tượng thiếu an toàn.

– Không thực hiện tốt chế độ huấn luyện cho công nhân về an toàn lao động theo quy định.

– Không trang bị đầy đủ các phương tiện bảo vệ các nhân.

b. Quản lý

– Thiếu hồ sơ lý lịch máy nên không nắm được tính năng và tình trạng kỹ thuật dẫn đến những sai lầm khi sử dụng.

– Không thực hiện đăng ký và xin cấp phép sử dụng với cơ quan chức năng nhà nước theo quy định.

– Không thực hiện tốt công việc duy tu bảo dưỡng, sữa chữa định kỳ theo kế hoạch.

– Thiếu phần bàn giao trách nhiệm rõ ràng trong việc quản lý sử dụng máy.

– Ở trong buồng lái các yếu tố độc hại thường vượt quá tiêu chuẩn: nóng, ồn, rung, bụi.

– Điều kiện vệ sinh môi trường không tốt có ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ công nhân, lâu ngày có thể dẫn tới bệnh nghề nghiệp.

TS. Triệu Quốc lộc

(Nguồn tin: Theo cuốn Bảo hộ lao động, Chủ biên PGS.TS. Nguyễn An Lương, NXB Lao động – 2012)