Đặt vấn đề

Trong những năm gần đây, ngành công nghiệp Da – Giầy của Việt Nam khá phát triển, kim ngạch xuất khẩu thường đứng hàng thứ ba sau Dầu thô và Dệt – May. Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTTP) sẽ tạo cơ hội cho ngành công nghiệp da giầy Việt Nam thâm nhập vào khu vực thị trường lớn. Đặc biệt với mức thuế suất ưu đãi giảm từ mức 14,3% về 0% sẽ làm tăng khả năng cạnh tranh cho ngành da giầy Việt Nam khi tham gia vào các thị trường của CTTP. Tuy nhiên, để được hưởng ưu đãi khi các hiệp định có hiệu lực thì các lĩnh vực nói trên cũng phải đáp ứng những yêu cầu bắt buộc, đặc biệt là về tỷ lệ nội địa hóa các sản phẩm. Điều này đòi hỏi trong nước phải đẩy mạnh công nghiệp phụ trợ. Đối với lĩnh vực da giầy thì phát triển và nâng cao chất lượng công nghiệp thuộc da là môt trong những ưu tiên hàng đầu.

I. Cơ sở xây dựng Quy trình đánh giá rủi ro ATVSLĐ trong các doanh nghiệp thuộc da

Thuộc da là quá trình biến đổi protit của da động vật sang dạng bền vững để sử dụng (biến đổi da sống thành da thuộc). Nguyên liệu chính cho quá trìnhthuộc da là da động vật (da tươi hoặc da được bảo quản…), các loại hóa chất như crom, vôi, tanin, dầu mỡ khoáng, phẩm nhuộm, axit, kiềm, muối, các chất tẩy rửa, enzym…. Tỷ lệ và thành phần hóa chất sử dụng phụ thuộc vào công nghệ thuộc, thiết bị sử dụng, yêu cầu mẫu sản phẩm và chất lượng da thuộc.

Các công đoạn chính trong ngành thuộc da được chia thành 3 công đoạn chính là chuẩn bị thuộc và thuộc; hoàn thành ướt và hoàn thành khô. Hình 1dưới đây thể hiện sơ đồ công nghệ và các nguyên liệu đầu vào và các phát thải đi kèm và những mối nguy về An toàn Vệ sinh Lao động đặc trưng.

Hình 1: Các công đoạn chính trong sản xuất thuộc da

Muốn muốn nâng cao hiệu quả quản lý ATVSLĐ cần phải áp dụng phương pháp kiểm soát rủi ro an toàn chỗ làm việc thay cho phương pháp kiểm soát an toàn cá nhân mà hiện nay các doanh nghiệp đang sử dụng. Phương pháp kiểm soát an toàn chỗ làm việc chú trọng tới việc kiểm soát các mối nguy hại tại chỗ làm việc bằng cách thiết lập chỗ làm việc an toàn và sử dụng các nguyên tắc quản lý rủi ro để quản lý các mối nguy hại. Quy trình đánh giá và kiểm soát rủi ro là công cụ để doanh nghiệp quản lý các mối nguy hại.

II. Quy trình nhận diện và đánh giá rủi roATVSLĐ trong quá trình thuộc da

2.1. Mục đích

Quá trình thuộc da gồm nhiều công đoạn khác nhau, được tiến hành theo một trình tự nhất định. Da nguyên liệu sẽ chịu các tác động khác nhau theo từng công đoạn (hóa, lý, cơ) thay đổi thành phần trong da thuộc (cấu trúc hóa học, thành phần hóa học, kích thước…). Tùy theo từng công đoạn mà hóa chất sử dụng và thời gian xử lý sẽ khác nhau.

• Đưa ra cách thức nhận diện mối nguy về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp tại cơ sở thuộc da, phương pháp đánh giá rủi ro và các biện pháp kiểm soát cần thiết, đưa các rủi ro về mức chấp nhận được, giúp giảm thiểu tối đa rủi ro xảy ra tai nạn, sự cố an toàn và bệnh nghề nghiệp;
• Xây dựng, phát triển và duy trì sự tuân thủ đối với các nội quy, quy định, yêu cầu và tiêu chuẩn vận hành, thao tác an toàn đối với các khu vực, máy móc, thiết bị, công cụ, dụng cụ, công việc thực hiện tại doanh nghiệp thuộc da.
• Liên tục cải thiện các điều kiện làm việc, vệ sinh nơi làm việc, cải tiến thiết bị nhằm thỏa mãn các tiêu chuẩn cao nhất về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp được quy định bởi Luật pháp Việt Nam và của mỗi cơ sở thuộc da nhằm đạt mục tiêu giảm và không có tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp.

2.2. Các bước thực hiện

Bảng 1: Các bước đánh giá rủi ro ATVSLĐ

 Ghi chú:

NLĐ: Người lao động

YTNH: Yếu tố nguy hiểm

ATSKNN: An toàn sức khỏe nghề nghiệp

TNC: Trách nhiệm chung.

TNCT: Trách nhiệm cụ thể.

CBAT: Cán bộ an toàn.

PT: Phụ trách.

DM: Danh mục

BM: Biểu mẫu

2.3. Phương pháp xác định mức độ rủi ro đối với mối nguy chung

2.3.1. Nguyên tắc: Mối quan hệ giữa mức độ nguy hiểm của mối nguy và khả năng xảy ra sự cố

MỨC ĐỘ RỦI RO   = MỨC ĐỘ NGUY HIỂM(S) x KHẢ NĂNG XẢY RA(L)

Hình 2: Ma trận xác định mức độ rui ro đối với mối nguy hiểm chung

Trong đó:

– Mức độ nguy hiểm (S: Severity) được phân theo 5 mức độ từ 1 đến 5

– Khả năng xảy ra sự cố (L: Likelihood) được phân theo 5 mức độ, từ 1 đến 5

– Mức độ rủi ro là sự kết hợp giữa Mức độ nguy hiểm và Khả năng xảy ra

2.3.2. Xác định mức độ nguy hiểm của mối nguy

Chia mức độ nguy hiểm của mối nguy thành các loại  hậu quả khác nhau

• Hậu quả đối với con người (thường nói về tính mạng con người);
• Hậu quả đối với tài sản;
• Môi trường.

Khi đó, ứng với mỗi loại hậu quả, hay nói chính xác hơn là mỗi đối tượng chịu tác động của sự cố có thể được phân thành các mức khác nhau.

Bảng 2: Xác định mức độ nguy hiểm của mối nguy

Việc xác định mức độ nguy hiểm của mối nguy phụ thuộc vào kinh nghiệm, sự phán đoán và ý kiến chủ quan của người đánh giá. Do vậy, số điểm tương ứng với mức độ nguy hiểm của mối nguy có thể không chính xác. Tuy nhiên, trong một số trường hợp sau đây điểm đánh giá mức độ nguy hiểm của mối nguy có thể tương đối chính xác:

– Sự cố có mức độ nguy hiểm nghiêm trọng, được coi làm thảm họa sẽ xảy ra trong một số trường hợp như: Đứt dây quấn thùng quay, nhiều người làm việc trong khu vực hạn hẹp trong buồng kín hoặc bồn kín; sự cố tràn chảy hóa chất nguy hiểm hoặc độc hại với số lượng lớn; sự cố cháy lớn; sự cố nổ các thiết bị áp lực như nồi hơi; điện (chập, nổ); vệ sinh bể chất thải sâu và rộng …

– Sự cố nghiêm trọng sẽ xảy ra trong một số trường hợp như: Cá nhân một công nhân làm việc và tiếp xúc trực tiếp với các mối nguy như: thiết bị truyền động không được che chắn; nâng nhấc các vật nặng quá sức cho phép; các hành vi leo trèo lên thiết bị để sửa chữa; làm việc với hóa chất khi không có đầy đủ các trang thiết bị Bảo hộ Lao động(BHLĐ) phù hợp; bỏng axít đậm đặc, các công tác bảo trì và sửa chữa thiết bị; dây chuyền mà không thực hiện cách ly cô lập phù hợp; làm việc nhóm không đồng bộ…

– Sự cố vừa hoặc trung bình: Cá nhân một công nhân làm việc và tiếp xúc trực tiếp với các mối nguy như: cạnh sắc của vỏ thiết bị gây đứt tay; khu vực làm việc hạn hẹp và có nhiều thiết bị/vật dụng trên cao gây đụng đầu; mặt sàn có các mối nguy như miếng chai, cạnh sắc của các thiết bị/vật dụng trong khi công nhân không được trang bị giày BHLĐ mũi sắt; công nhân lấy mẫu sản phẩm trong quá trình sản xuất; công nhân mang/di chuyển pallet hàng hóa không mang bao tay phù hợp…

– Sự cố nhẹ hoặc không đáng kể: Cá nhân một công nhân làm việc và tiếp xức trực tiếp với các mối nguy như: Mặt sàn trơn trượt, cầu thang dốc và trơn trượt, bề mặt nóng của thiết bị, các mối nguy gây rủi ro và đụng vào cạnh/góc của thiết bị

2.3.3. Xác định khả năng xảy ra sự cố

Bảng 3: Xác định khả năng xảy ra sự cố

– Vị trí của mối nguy: Vị trí của mối nguy càng xa người lao động (NLĐ) thì khả năng xảy ra sự cố càng thấp

– Thời gian tiếp xúc với mối nguy: Đây là yếu tố quan trọng. Ví dụ: một người công nhân tiếp xúc với tiếng ồn cao nhưng thời gian tiếp xúc rất ngắn ( ≈30 phút/ca làm việc 8 giờ) thì rủi ro bị điếc nghề nghiệp thấp.

– Tần xuất thực hiện công việc: Các công việc không thường xuyên hoặc rất không thường xuyên (Tuy nhiên cần lưu ý các công việc với tần suất thực hiện rất không thường xuyên, ví dụ 10 – 20 năm/lần nhưng mức độ nghiêm trọng cao hoặc rất cao: Công tác bảo trì mái nhà;  bảo trì các đường ống nước nóng bên trong bồn chứa dầu/nguyên liệu…

– Tình trạng của thiết bị và máy móc

– Khả năng, kinh nghiệm của NLĐ

– Sự tập trung, các yếu tố ảnh hưởng đến sự tập trung của NLĐ (nóng; ồn; bụi…)

– Các yếu tố môi trường lao động, các yếu tố vi khí hậu

– Các yếu tố nhạy cảm khác: NLĐ là phụ nữa mang thai, NLĐ có sức khỏe yếu hoặc cố khuyết tật bẩm sinh.

2.4. Kết quả nhận diện một số mối nguy điểnhình trong sản xuất thuộc da

Bảng 4: Kết quả nhận diện một số mối nguy điển hình trong sản xuất thuộc da