Máy có năng suất và an toàn – Phần 1

Việc kiểm soát chặt chẽ các nguy hiểm do máy gây ra, vẫn được coi là biện pháp tiết kiệm chi phí, bắt buộc và đáng quan tâm đối với việc bảo đảm năng suất. Hơn nữa, người ta cũng thấy rằng, công nhân thường hay bỏ hoặc tháo dỡ các thiết bị bảo vệ hoặc từ chối sử dụng các trang bị bảo vệ cá nhân khi làm việc bên máy. Cho nên cũng không mấy ngạc nhiên là trong nhiều xí nghiệp, việc bảo đảm cho máy an toàn ít được quan tâm tới.

Thông thường, có thể loại trừ các nguy hiểm do máy gây ra mà vẫn bảo đảm tăng năng suất. Thậm chí,khi cần có các thiết bị bảo vệ, thì các thiết bị đó cũng không tốn kém và không làm giảm năng suất máy.

Các vị trí nguy hiểm đa dạng do máy gây ra tồn tại khắp nơi: tại chỗ làm việc, nơi cấp điện cho máy hoặc xung quanh bộ phận chuyển động của máy. Chương này chủ yếu tập trung vào vị trí thao tác, nơi thường khó bảo vệ và liên quan tới năng suất. Các nguy hiểm khác, tất nhiên cũng không bỏ qua.

Kiểm tra năng suất máy

Bạn hãy đi quanh xí nghiệp và lưu ý tới các vấn đề sau:

a) Có ách tắc trì trệ nào do máy gây ra không?

b) Có máy nào chạy chậm do việc cấp dỡ vật liệu?

c) Liệu máy có nguy cơ nguy hiểm không?

d) Có máy nào thiếu thiết bị bảo vệ, hoặc bị làm hỏng, bị tháo dỡ không?

Nếu đã trả lời hết các câu hỏi nêu trên, thì phần còn lại của cuốn chỉ dẫn này sẽ giúp bạn giải quyết các vấn đề về năng xuất và an toàn máy.

Loại trừ nguy hiểm hoặc lắp đặt thiết bị bảo vệ; hoặc giải pháp sau cùng là sử dụng trang bị bảo vệ cá nhân -luôn tuân thủ theo trình tự này.

Chắc chắn bạn không muốn tai nạn xảy ra. Các tai nạn bao giờ cũng kèm theo những phí tổn tiền của hay những hậu quả cho con người. Đương nhiên trong sản xuất luôn tiềm ẩn những nguy cơ tai nạn lao động, tránh khỏi các tai nạn không phải là việc dễ dàng. Bạn cần phải có sách lược kỹ lưỡng.

Tốt hơn cả là làm sao loại bỏ hoàn toàn sự nguy hiểm. Điều đó có vẻ là không thể được? Chương này sẽ chỉ cho bạn một số phương pháp có thể tăng năng suất lao động và hoàn toàn gạt bỏ được sự nguy hiểm. Bạn nên thường xuyên gắng tìm cách để làm điều này vì nó sẽ mang lại cho bạn sự đền đáp cao nhất cho việc đầu tư thời gian và tiền của của bạn.

Nếu không thể loại bỏ hoàn toàn được nguy hiểm, bạn hãy lắp đặt các thiết bị bảo vệ xung quanh nơi làm việc. Tất nhiên các thiết bị bảo vệ đó phải được thiết kế cẩn thận, nếu không chúng sẽ gây cản trở. Có những thiết bị bảo vệ nào trong xí nghiệp của bạn đã bị dỡ bỏ? Có một điều đã biết là ngay cả các trang bị bảo vệ cá nhân đã cấp cho công nhân, cũng không chắc chắn là sẽ được sử dụng. Mặc dầu đã bỏ nhiều công sức thuyết phục công nhân dùng trang bị bảo vệ cá nhân, nhưng bạn cũng không thể chắc được là họ sẽ sử dụng chúng thường xuyên và đúng cách.

Hãy nên nhớ rằng:

– Thứ nhất là phải loại bỏ, hoặc thay thế các máy móc, quy trình nguy hiểm bằng các máy móc, quy trình ít nguy hiểm hơn.

– Nếu điều đó không làm được, bạn hãy tạo các thiết bị bảo vệ quanh khu vực nguy hiểm.

– Cách cuối cùng là: Cung cấp trang bị bảo vệ cá nhân, nếu không thể hoàn toàn ngăn ngừa hoặc loại bỏ nguy hiểm

Đặt mua các máy móc an toàn

Khi đặt mua máy móc, cần xem xét cẩn thận xem kết cấu máy có an toàn hay không. Các bộ phận nguy hiểm phải để ở vị trí không gây nguy hiểm cho công nhân. Đặc biệt ở các vị trí thao tác không được có nguy hiểm.

Các nhà sản xuất hoặc bán máy có thể giới thiệu một chiếc máy thiếu các thiết bị bảo vệ để giảm bớt giá. Các bản quảng cáo máy có thể mời chào các loại máy kém an toàn với giá thấp. Những chiếc máy như vậy thường là không hợp pháp và có thể gây cho bạn nhiều rắc rối khi dùng chúng.

Bạn có thể tránh rắc rối cũng như tốn kém bằng cách chọn lấy những chiếc máy tốt.

Các thiết bị cấp – dỡ cơ giới, tự động sẽ loại bỏ các nguy hiểm đồng thời tăng năng suất đáng kể. Bạn nên luôn cân nhắc khi đặt mua máy với các thiết bị như vậy, vì rằng các thiết bị đó tuy không đắt tiền so với giá chung của máy, nhưng chúng tạo nên một sự khác biệt lớn về hiệu quả.

Bạn cần đảm bảo có hướng dẫn sử dụng máy và bất kỳ chỉ dẫn thao tác nào của máy cũng được viết bằng ngôn ngữ chính xác và dễ đọc đối với công nhân.

Sử dụng các thiết bị cấp – dỡ để tăng năng suất và giảm nguy hiểm do máy gây ra

Năng suất của nhiều loại máy, đặc biệt là các máy nén áp lực và đột dập, bị hạn chế bởi tốc độ ra – vào của sẩn phẩm tại điểm thao tác.

Khi các thiết bị cấp dỡ không được sử dụng, thì tốc độ (năng suất) của quá trình sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào tốc độ và sự thuần thục công việc của công nhân, vào kiểu bảo vệ và các giải pháp bảo vệ cần thiết. Không có các thiết bị cấp – dỡ cơ giới tự động, công nhân sẽ buộc phải gác sản phẩm, ngừng công việc với máy để tháo dỡ và cấp sản phẩm vào vị trí thao tác. Như vậy chỉ còn khoảng 20% tổng số thời gian dành cho hoạt động thực sự của máy. Đó là vẫn chưa tính tới các khoảng thời gian dành cho các thao tác an toàn, nếu chúng không được tự động hoá. Nếu có các thiết bị cấp – dỡ sản phẩm, thì năng suất máy sẽ tăng lên rất nhiều.

Tuy nhiên, với các biện pháp an toàn, vẫn cần nghĩ đến các biện pháp cấp dỡ sản phẩm. Cần chú ý khi lắp đặt máy, khi lắp đặt, điều chỉnh hệ thống cấp – dỡ sản phẩm của máy, hoặc khi bảo dưỡng máy. Hơn nữa, bạn cần xem xét cẩn thận để đánh giá đúng các mức độ nguy hiểm của các loại thiết bị cấp – dỡ.

Các kiểu thiết bị cấp – dỡ

Có rất nhiều kiểu thiết bị cấp – dỡ khác nhau. Ở đây chúng tôi sẽ chỉ bàn tới một vài loại đơn giản nhất có thể tự chế tạo lấy tại chỗ.

Quan điểm cơ bản của việc cấp phôi bằng tay là làm sao cho người thợ khi thao tác không phải đưa tay vào vùng nguy hiểm. Dạng đơn giản nhất của một thiết bị cấp như vậy là một cơ cấu đẩy trượt (hình 1). Cơ cấu này có các nấc chốt (một lỗ hay khía răng cưa) để đặt các sản phẩm lên máy từ ngoài điểm thao tác. Khi vật đặt trên bàn trượt được đưa vào vị trí thao tác, lúc đó máy mới làm việc.

Hình 1. Máy đột dập với kết cấu phôi trượt

Hình 2. Máy đột dập với kết cấu cấp phôi xoay luân chuyển.

Hình 3. Máy đột dập với kết cấu ổ cấp trượt ngang.

Hình 4. Máy đột dập với kết cấu trượt nghiêng

Cơ cấu kiểu bàn xoay luân chuyển (hình 2) dựa vào nguyên lý xoay luân chuyển chắc chắn có thể làm tăng năng suất của thao tác đột dập. Như bạn có thể thấy trên hình 2, cơ cấu cấp phôi này bảo đảm cho việc tháo-dỡ tự động cho tới sản phẩm cuối cùng.

Một cơ cấu ổ cấp trượt theo trọng lực (hình 3) có thể kết hợp cùng một bàn trượt ngang, và như vậy có thể giảm bớt cho công nhân thao tác đặt mới sau mỗi chu kỳ máy.

Có nhiều cách khác để tận dụng “sự rơi tự do”. Trong một số trường hợp, máng trượt nghiêng (Hình 4) có thể được ứng dụng để làm một thiết bị đơn giản để đưa các chi tiết vào điểm thao tác.

Cần chú ý rằng, trong minh hoạ trên có thiết bị bảo vệ ngăn thợ đụng tay vào điểm thao tác.

Bộ phận cấp liệu dễ chế tạo, sử dụng lực trọng trường (Hình 5) có thể tăng năng xuất mài lên gấp hai lần.

Hình 5.Máy mài trụ kim loại. a. Cấp bằng tay; b. Cấp bằng máng trượt nghiêng

Có rất nhiều kiểu cơ cấu cấp – dỡ liệu khác, có kiểu rất đơn giản, có kiểu rất phức tạp. Một số kiểu cơ cấu cấp -dỡ rất dễ thiết kế và lắp đặt, thuộc loại bán tự động, sử dụng máng trượt, đĩa  quay hoặc ống cấp phôi. Việc dỡ liệu thường sử dụng bộ phận cơ khí riêng, khí nén và cũng có thể là một bộ phận của hệ thống cấp-dỡ.

(Nguồn tin: Trích ấn phẩm “Năng suất lao động cao hơn và nơi làm việc tốt hơn”, tác giả J.E.Thurman, A.E.Louzine, K.Kogi)