Ecgônômi đối với người lao động làm việc trong ngành xây dựng: Các giải pháp đơn giản dành cho công việc thực hiện phía trên đầu (overhead work)
Vấn đề
Trong một số hoạt động xây dựng, người lao động phải thực hiện những công việc phía trên đầu, vươn người với một hoặc cả hai tay giơ lên phía trên phần vai. Đầu của người lao động có thể bị ngửa ra sau, nhìn hướng lên trên để quan sát công việc họ đang thực hiện. Dù đang khoan, vặn ốc hay hoàn thiện trần thạch cao, thì công việc thực hiện phía trên đầu cũng gây căng ở phần vai và cổ của người lao động. Thậm chí có thể dẫn đến các chấn thương nghiêm trọng về cơ và khớp.
Người lao động sẽ đứng trước nguy cơ chấn thương nếu thực hiện công việc này thường xuyên hoặc trong khoảng thời gian dài. Rủi ro càng tăng nếu liên tục cầm nắm các công cụ, thiết bị hoặc vật liệu phía trên chiều cao của vai hoặc vặn người trong khi hai tay đang ở tư thế dơ lên.
Khi làm việc với cánh tay dơ lên, các chấn thương thậm chí sẽ dễ xảy ra hơn nếu người lao động phải thực hiện các cử động lặp đi lặp lại hoặc phải dùng nhiều lực. Ví dụ: khi sử dụng một số các công cụ nặng phía trên đầu, đòi hỏi người lao động phải lặp lại các cử động tương tự, phải dùng lực, trong khi vẫn đang ở tư thế với. Nâng, cầm nắm và sắp xếp các vật thể nặng và nguy hiểm trong khi hai tay dơ cao cần phải dùng đến lực.
Thực hiện công việc phía trên đầu cũng có thể làm giảm khả năng làm việc an toàn cũng như năng suất. Ví dụ: người lao động gặp rủi ro về các loại chấn thương nếu tầm nhìn bị hạn chế, nếu không có chỗ để chân vững hoặc gặp vấn đề khi cầm nắm hoặc đặt, để công cụ.
Chấn thương và các chứng rối loạn
Dưới đây là một số loại chấn thương mà người lao động có thể gặp phải khi tiến hành công việc phía trên đầu.
Vai: Đau và chấn thương vai thường do vai phải làm việc quá mức. Khi dơ tay cao quá vai (hoặc với tay), người lao động sẽ bắt đầu cảm thấy đau vai chỉ sau một khoảng thời gian ngắn và rất dễ mỏi.
Các cơ ở vai nối với cánh tay bằng các dây chằng. Giữa dây chằng và xương là các bao dịch gọi là bao hoạt dịch. Các bao này giúp bôi trơn vai, nhờ đó vai có thể chuyển động một cách dễ dàng. Căng thẳng liên tục lên phần vai có thể làm cho bao hoạt dịch bị chèn ép, sưng tấy, rít và bị viêm (viêm bao hoạt dịch). Viêm bao hoạt dịch có thể gây ra đau hoặc thậm chí không nhấc nổi tay. Căng thẳng liên tục lên phần vai cũng làm cho các dây chằng ở vai bị viêm, gây đau nhức (viêm dây chằng).
Một loại chấn thương vai khác phải kể đến đó là tổn thương cơ ống quay vai. Cơ ống quay vai là một nhóm gồm bốn cơ và các dây chằng quấn xung quanh phía trước, phía sau và phía trên khớp vai. Các cơ này hỗ trợ chức năng vai qua một loạt các cử động. Căng thẳng ở phần vai có thể làm cho các cơ này bị rách, khiến các hoạt động thường ngày trở nên khó khăn và gây đau đớn.
Hồi cứu của NIOSH về các nghiên cứu cho thấy đang gia tăng nguy cơ phát triển hiện tượng đau hoặc một cơ vai hay rối loạn khớp do sự kết hợp giữa làm việc thường xuyên ở động tác vai dơ cao (trên 60o), các chuyển động lặp đi lặp lại ở phần tay và vai khi tay đang dơ cao với việc dùng lực trong khi đang ở tư thế này.
Cổ: Cổ là một cấu trúc phức tạp bao gồm bảy đốt xương hay còn gọi là đốt sống cổ, đốt nọ nối tiếp đốt kia. Ngoài ra, cổ còn bao gồm các sụn, dây thần kinh, các cơ và dây chằng (là những sợi dài hỗ trợ các cơ). Khi ta cúi đầu về phía trước, hoặc thường xuyên cúi, các cơ phải làm việc vất vả hơn, các dây chằng phải uốn và kéo dãn. Thậm trí các dây chằng có thể bị rách một phần, dẫn đến hiện tượng bong gân cổ.
Một tình trạng phổ biến nữa là hội chứng căng cổ. Đây là hiện tượng căng cơ do phải hướng nhìn lên trong một khoảng thời gian dài. Hội chứng này có thể gây nên hiện tượng cứng, co thắt cơ và đau ở cổ hoặc đau lan ra từ cổ.
Bệnh viêm khớp vùng cổ cũng có thể phát sinh. Rủi ro của viêm khớp tăng đối với những người lao động đã có tiền sử chấn thương cổ và vẫn tiếp tục làm những công việc thực hiện phía trên đầu.
Theo nghiên cứu của NIOSH năm 1997, rủi ro làm tăng hiện tượng đau cổ hoặc rối loạn cơ xương cổ là do sự kết hợp thường xuyên giữa việc phần cổ bị uốn hoặc gập (15o hoặc hơn), thực hiện các động tác lặp đi lặp lại và phải dùng đến lực trong khi đang ở tư thế này.
Một số giải pháp
Không thể loại bỏ các hoạt động công việc phải thực hiện phía trên đầu trong ngành xây dựng, nhưng có thể thay đổi cách thức để công việc này trở nên dễ dàng hơn với cơ thể chúng ta. Các giải pháp sẵn có có khả năng giảm thiểu được mức độ căng thẳng lên phần vai, cổ và cẳng tay. Các giải pháp này cũng có thể giảm bớt được tần suất và thời gian cơ thể phải chịu đựng trạng thái căng thẳng. Nhiều trong số các giải pháp này cũng có thể loại bỏ được các nguy cơ tiềm ẩn về an toàn đồng thời tăng năng suất lao động.
Các dạng thức nhiệm vụ và điều kiện tại công trường sẽ xác định được những giải pháp nào là phù hợp nhất. Các giải pháp chung giảm bớt rủi ro chấn thương đối với công việc thực hiện phía trên đầu bao gồm:
Thay đổi vật liệu hoặc quy trình làm việc. Một trong số những giải pháp hiệu quả nhất có thể là sử dụng các vật liệu, các cấu kiện đúc sẵn hoặc các phương pháp làm việc tập trung ít lao động, do vậy nhiệm vụ sẽ đỡ tốn thời gian và người lao động sẽ thực hiện công việc phía trên đầu trong khoảng thời gian ngắn hơn. Ví dụ, bố trí các chi tiết đệm có bê tông bọc ngoài vào các phần ốp trần sẽ loại bớt việc phải tiến hành khoan phía trên đầu khi bố trí những thanh ren cho các hệ thống trần nhà.
Cá nhân một người thợ xây dựng hoặc một nhà thầu thường không thể đưa ra một quyết định như trên. Những thay đổi như vậy cần có sự thông qua của người chủ công trình, kiến trúc sư, kỹ sư hoặc nhà thầu tổng.
Thay đổi công cụ/ hoặc thiết bị: Ví dụ, sử dụng các đầu khoan mở rộng và súng bắn đinh cho phép người dùng có thể cầm dụng cụ ở tầm eo lưng hoặc vai. Sử dụng thiết bị nâng cơ học hoặc cần trục để nâng và đặt các vật liệu xây dựng hơn là nâng chúng bằng tay. Hoặc sử dụng thiết bị nâng người lao động lên gần vị trí làm việc. Trong một số trường hợp, chi phí và điều kiện công trường không cho phép sử dụng những máy móc thiết bị kể trên.
Thay đổi các quy định làm việc và tổ chức đào tạo. Các nhà thầu có thể khuyến khích sử dụng các thiết bị như: thiết bị mở rộng, thiết bị nâng và cần trục để hỗ trợ người lao động. Các quy tắc tại công trường có thể giới hạn thời gian người lao động làm những công việc phải thao tác phía trên đầu liên tục không nghỉ ngơi. Tương tự như vây, quy định về việc tổ chức tập huấn về ecgônômi cũng có thể giúp người lao động nhanh chóng nhận diện các vấn đề tiềm ẩn và tìm ra được giải pháp hiệu quả.
(Nguồn tin: cdc.gov/niosh)
