Công việc đào xúc và những điểm cần nhớ

1. Khái quát chung

1.1. Những mối nguy hiểm

Hầu hết các công việc xây dựng đều có liên quan đến việc đào xúc như đào móng, rãnh thoát nước, công trình ngầm. Xúc đất hoặc đào rãnh là những công việc rất nguy hiểm mà ngay cả những công nhân có kinh nghiệm cũng có thể bị tai nạn do một bờ rãnh nào đó không được gia cố sụt lở bất ngờ. Khi bị vùi lấp dưới hàng mét khối đất, bạn sẽ không thở được do áp lực đè lên ngực và ngoài những thương tích trên cơ thể, có thể bạn sẽ chết vì ngạt ngay cả khi khối đất có thể tương đối nhỏ (ít hơn 1 tấn).

Đào xúc là công việc di dời những khối hỗn hợp đất và đá, và thường có cả nước cho dù chỉ pha trộn trong đất. Những cơn mưa to thương là nguyên nhân gây ra lở đất. Khả năng lụt lội cũng là một hiểm họa cần tính đến. Ngoài ra còn xuất hiện sự nứt vỡ do áp suất được giải phóng khi di chuyển đất đá hoặc do nhiệt độ quá nóng vào mùa hè.

Thành phần đất đá rất đa dạng, chẳng hạn cát sạch rất dễ rửa trôi, trong khi lớp đá nền lại đặt biệt rắn chắc. Tuy nhiên, không thể dựa vào bản thân lớp đất làm điểm tựa, vì vậy cần chú ý và có biện pháp gia cố đề phòng lở sụt mép rãnh khi đào những rãnh và hố có chiều sâu hơn 1,2m.

1.2  Các nguyên nhân tai nạn

Những nguyên nhân chủ yếu gây ra tai nạn khi đào xúc: 

 *  Công nhân bị mắc kẹt và bị vùi lấp trong hố do sụt lở thành hố.

*  Công nhân bị va đập và bị thương khi đào xúc do các vật liệu rơi xuống.

*  Công nhân rơi xuống hố.

*  Phương tiện ra vào không an toàn hoặc thiếu các phương tiện thoát hiểm trong trường hợp có lũ.

*  Xe máy tiến tới quá sát miệng hố, đặt biệt là khi quay đầu làm sụt mép hố;

*  Ngạt thở hoặc nhiểm độc do những khí nặng  như khí thải phun xuống hố, ví dụ như khí thải của động cơ diesel hay động cơ xăng.

1.3  Những lưu ý về an toàn đề phòng chống sập hố, ngã xuống hố

Mép hố, rãnh nên bạt bằng hoặc vát một góc an toàn, thường là 45°, hoặc gia cố bằng ván, cột chống hay các pương tiện thích hợp để đảm bảo không sạt lở. Kiểu gia cố tùy thuộc vào kiểu hố, rãnh, tính chất nền và mạch nước ngầm.

Khung chống để ngăn chặn việc sập lở các thành hố bao gồm các khung gỗ hoặc thép và các ván gỗ ghép kín giữa các khung

Việc thiết kế rất quan trọng. Cần đảm bảo có đủ vật liệu để gia cố rãnh sẽ đào. Gia cố rãnh là việc cần làm ngay, không thể chần chừ, đào đến đâu gia cố đến đó. Như vậy cần cung cấp gỗ trong các công việc đào xúc, nhưng đối với hố sâu hơn 1,2m thì cần phải cung cấp đủ các lọai ván khung hoặc ván để gia cố thích hợp. Nếu nền nhão hoặc không ổn định thì ghép ván lại cho khít. Không nên làm việc khi rãnh chưa được gia cố.

Chỉ những công nhân lành nghề thực hiện dưới sự giám sát của đốc công mới được lắp đặt, tháo dỡ hay thay cột chống. Nên lắp đặt cột chống tại tất cả chỗ nào có thể, trước khi đào tới đáy hố, và công việc này tốt nhất nên làm khi chiều sâu hố hoặc rãnh chưa tới 1,2m. Sau đó tiếp tục đặt cột chống đến khi đào tới đáy. Cần ý thức rằng thực hiện đầy đủ quy trình này sẽ góp phần quan trọng trong việc cứu những công nhân bị đất lở vùi lấp.

 Công nhân vẫn thường bị rơi xuống hố. Lập các rào cản ở độ cao vừa phải (khoảng 1m) sẽ ngăn ngừa loại tai nạn này. Các phương tiện gia cố rãnh thương cũng có thêm mục đích như vậy.

 Các rào cản bố trí dọc theo thành hố

1.4  Kiểm tra

Việc kiểm tra cần do người có kiến thức làm, ít nhất là trước một ngày tại nơi sẽ tiến hành đào xúc. Sau đó mỗi tuần nên theo dõi nơi đó ít nhất một lần và người kiểm tra có trách nhiệm lập và lưu giữ biên bản.

1.5  Những công trình lân cận

Bất cứ chổ nào có thể, công việc đào xúc cần tránh không nên quá sâu và quá gần làm ảnh hưởng tới nền móng của các công trình kế bên. Sử dụng các biện pháp phòng chống như cột chống, v.v.. để đề phòng sập lở khi thi công đào xúc.

Đào xúc gần tòa nhà: Cần có cột chống đề phòng nhà sập

1.6.  Thành hố

 Không nên lưu giữ hay di chuyển vật liệu và thiết bị gần miệng hố vì có thể gây nguy hiểm cho công nhân làm việc ở dưới do vật liệu rớt xuống, hoặc do tải nặng gần miệng hố gây sập các cột chống gia cố thành hố. Những đống đất đá và phế liệu nên để cách xa nơi đào xúc.

1.7 Xe cơ giới

Cần có đủ chỗ đậu và và vật cản xe hợp lý, để phòng xe cộ lao xuống hố khi đổ vật liệu hoặc gây nguy hiểm khi quay đầu. Khu vực để xe phải giử một khoảng cách an toàn so với hố để đề phòng tải trọng lớn có thể gây sập hố hoặc các vật gia cố.

Vật chèn phòng ngừa xe cơ giới sa xuống hố khi trút vật liệu

1.8  Lối ra vào 

Cần đảm bảo có đầy đủ các phương tiện vào và thoát ra khỏi hố một cách an toàn như thang… điều này đặc biệt quan trọng bởi khi làm việc dưới độ sâu có thể bất chợt gặp lũ hay những yếu tố nguy hiểm khác. Lối thoát hiểm là hết sức  cần thiết.

1.9  Chiếu sáng

Bố trí đủ ánh sáng ở nơi thi công đào xúc, đặt biệt là nơi vào và ra, những chỗ hổng của rào chắn bảo vệ.

Những điểm cần nhớ:

– Không làm việc cạnh mép rãnh ngay cả khi đã có gia cố.

– Hình thức bên ngoài dễ gây nhầm lẫn, vì vậy, cảm giác về độ nông của hố hoặc sự vững chắc của nền không phải là những thông số đủ để đánh giá sự an toàn.

– Các hố sâu trông có vẻ nguy hiểm, nhưng phần lớn tai nạn chết người lại xảy ra ở những rãnh sâu không tới 2,5m.

– Luôn đội mũ bảo hộ khi thi công đào.

2.1 Cáp điện ngầm

Hàng năm đều có công nhân bị bỏng nặng do khi đào đụng phải đường dây điện ngầm chưa ngắt điện. Trước khi tiến hành đào xúc hãy yêu cầu các quan chức ngành điện, quan chức địa phương hoặc nguời chủ công trình xây dựng cho xem sơ đồ đường dây diện ngầm. Ngay cả khi đã có sơ đồ cũng cần phải lưu ý có một số đường dây không được đánh dấu trong sơ đồ hoặc không nằm chính xác ở nơi nó được đánh dấu vì đường cáp điện ít khi thẳng.

Hãy quan sát các cột đèn tín hiệu giao thông, đèn đường, bốt điện xung quanh – chúng thường được cấp điện qua cáp ngầm. Hãy sử dụng máy dò cáp nếu có. Cần lưu ý rằng, các cáp nằm gần nhau sẽ không phát tín hiện riêng rẽ trên máy. Một số kiểu cáp không dò được bằng máy định vị. Khi tìm ra cáp điện ngầm hãy báo ngay cho đốc công và công nhân bằng vạch phấn, sơn…, nếu nền đất quá mềm không thể dùng những phương pháp đó thì có thể dùng các cọc tiêu gỗ để đánh dấu. Tuyệt đối không dùng vật nhọn và sắc để đánh dấu. Khi đã xác dịnh vị trí tương đối của đường cáp, hãy dùng dụng cụ cầm tay như xẻng mai để đào lộ ra. Không nên dùng cuốc, xà beng. Cần theo dõi kĩ dấu hiệu cáp trong quá trình đào bới – thiết bị điện được cấp điện không phải chỉ bằng nữa mét cáp.      

Định vị cáp điện ngầm bằng sơ đồ và đánh dấu chúng

2.2 Các công trình ngầm khác

Tương tự như xử lí cáp điện ngầm, hãy yêu cầu người có trách nhiệm cung cấp sơ đồ đường cấp nước ngầm, đường ống khí đốt, đường cáp điện thoại ngầm…, sau đó sử dụng các biện pháp giống như đối với đường điện ngầm.

Không sử dụng máy xúc cách ống dẫn hơi đốt dưới nửa mét. Nếu ngửi thấy mùi gas, cần đảm bảo không có vật phát lửa như thuốc lá, động cơ đang họat động ở gần đó. Tránh xa khu vực rò rỉ, yêu cầu mọi người tản ra và thông báo với những người có trách nhiệm. Không để máy móc thiết bị nặng lên trên hoặc ở gần đường ống vì đường ống có thể vỡ.

Tất cả đường ống hoặc dây cáp phải được gia cố trước khi bắt đầu tiến hành đào xúc. Không được sử dụng chúng để gia cố thết bị cũng như làm phương tiện để vào và ra khỏi nơi đào xúc. Đảm bảo sau khi lấp rãnh có đường ống khí đốt thì đường ống đã được chèn chặt phía dưới để đề phòng ống võng có thể nứt hoặc vỡ.

Những điểm cần nhớ:

– Đào bằng tay phải rất cẩn thận vì đường cáp có thể nằm dưới mặt đất.

– Dùng xẻng hoặc mai chứ không nên dùng cuốc hay xà beng, và không nên bập dụng cụ xuống đất.

– Nếu thấy đường cáp nằm trong nền bê tông, không nên phá vỡ mà nên tham khảo ý kiến chuyên gia.

– Nếu cáp bị hư hại, cho dù rất nhẹ, cũng cần giữ thật sạch.

– Không cởi trần khi làm việc. Mặc áo bảo hộ sẽ ngăn chặn một số trường hợp bỏng do tia lửa điện.

(Nguồn tin: Trích dẫn: An toàn, vệ sinh và chăm sóc sức khỏe trên công trường xây dựng, ILO)